میثاق بنی مهد ، کارشناس iOS شرکت طراحی پرتو
رئیس اتحادیه دستگاههای مخابراتی چند روز پیش ، از تعطیلی دو فروشگاه ، فروشنده ی محصولات اپل خبر داد . بعد از غریب به دو ماه اخطار و تهدید دفتر مبارزه با قاچاق کالا در باب ضرورت رجیستر کردن تمامی گوشی های موجود در بازار ، وارد کنندگان عرفی این محصول قربانی طرحی شدند که چند سال پیش ( سال ۱۳۸۶ ) به دلیل ناکارامد بودن ، از چرخه قانونی کشور کنار گذارده شده بود .
اصل طرح اولیه از ضرورت ثبت کد ۱۵ رقمی موسوم به IMEI برای تک تک گوشی های وارداتی خبر می داد . اما مشکل اینجا بود که بر خلاف دو برند مشهور شرقی ( سامسونگ و ال جی) که دارای نمایندگی های تایید شده در ایران بودند ، برند آمریکایی اپل تقریبا هیچ رابطه ی تشکیلاتی و تجاری مشخصی با ایران نداشت و واردات محصولات این شرکت به صورت عرفی توسط چندین سازمان وارداتی و بعضا چندین فرد متنفذ مشخص در این حوزه صورت می گرفت . بخش بسیاری از این واردات غیر رسمی اساسا در جدول گمرکی ایران ثبت نمی شد و همه ، این ساز و کار را طی ده سال مداوم پذیرفته بودند .
پازل اولیه قانون ضرورت رجیستر کردن گوشی موبایل توسط وارد کنندگان ، در سال ۸۵ و به منظور سامان دادن به حوزه ی قوانین گمرکی و مبارزه با واردات کالای قاچاق به تصویب رسید ، اما کمتر از یک سال بعد به دلیل موانع متعدد پیشاروی آن مسکوت گذارده شد . حالا ده سال بعد از تدوین این قانون ، سازمان صنعت و معدن و تجارت ، مجددا برای اجرایی کردن آن عزم خود را جزم کرده است .
اما سوال اینجاست آیا تمامی موانع ده سال گذشته به یکباره هموار شده است ؟!
پاسخ به این سوال آسان است و البته قابل تامل ! چند روز پیش بعد از تعطیلی ضربتی دو پایگاه معتبر فروش محصولات اپل ، عباس نخعی مدیر کل دفتر مبارزه با قاچاق کالا ، طی اضهاراتی عجیب خواهان ” جمع شدن گوشی های آیفون از فروشگاههای ایران شد ” ، وی در تکمیل عرایض خود گفت : “اپل تا پیش از اجرای طرح رجیستر شدن موبایل، فرصت تأسیس نمایندگی در کشور را دارد . در غیر این صورت ، ابلاغیه‌ی جمع آوری گوشی‌های آیفون صادر شده و در صورت تأسیس نشدن نمایندگی در ایران، گوشی‌های موبایل این برند جمع‌آوری می‌شوند.” !!!
این اضهارات عجیب و غیر عملی ، چند روز بعد با واکنش صریح غلامحسین کریمی رییس اتحادیه دستگاههای مخابراتی مواجه شد ، وی با اشاره به این اضهارات گفت : “اتحادیه دستگاههای مخابراتی موافق مبارزه با قاچاق موبایل است اما با روش فعلی مخالفت دارد چون کار از طریق کارشناسان پیگیری نمی‌شود. مبارزه با قاچاق باید در کنار اتحادیه و با همکاری دیگر ارگان‌ها باشد در حالی که اکنون این موضوع بدون مشورت با اتحادیه انجام شده است.”
وی همچنین با اشاره ضمنی به سخن عجیب عباس نخغی که خواهان درخواست رسمی اپل برای تاسیس نمایندگی در ایران شده بود گفت : “هم اکنون هیچ شرکتی نمایندگی رسمی اپل را در ایران ندارد. درباره‌ی برندهای کره‌ای و چینی گوشی موبایل تقریبا‌ً نمایندگی به صورت مستقیم است. درباره اپل نیز اگر از اتحادیه مشورت می‌گرفتند نظر اتحادیه این بود که با توجه به پر استفاده بودن گوشی‌های آیفون بهتر است واردکنندگان مجاز این برند مشخص شوند و تعداد دستگاه‌هایی که وارد کرده‌اند همراه با IMEI مشخص شود. زیرا نمی‌توان یک برند پر استفاده را از بازار حذف کرد.”
در این زمینه و در نقد اضهارات غیر کارشناسانه ی ” عباس نخعی ” می توان اشاره کوچکی به سیاستهای جهانی کمپانی اپل نیز کرد . اپل به خواسته و دریافت شخصی خود و به تناسب آمارسنجی بازار خود در برخی از کشورها نمایند گی مستقیم تاسیس می کند و در برخی دیگر تنها به ارتباط مستقیم با وارد کنندگان ذی نفع بسنده می کند . دفتر مبارزه با قاچاق کالا می توانست به جای جمع کردن یک برند پر تفاضا از وارد کنندگان بخواهد ، رسمیت و نمایندگی خود را با مراجعه به کمپانی اپل و تقاضای واردات رسمی عملی کنند . در این صورت هم داستان کدپانزده رقمی رجیستر حل می شد و هم ساز و کار گمرکی قوام مشخصی پیدا می کرد .
جمع کردن یک برند پر تقاضا بر عکس فکر مدیر کل دفتر مبارزه با قاچاق کالا ، نه تنها معضل قاچاق را مرتفع نمی کند ، بلکه بر عکس به تاسیس بازار سیاه محصولات اپل رونق عجیبی می دهد ، و اتفاقا واعظان قاچاق کالا دقیقا منتظر صدور این ابلاغیه اند تا با فراق بال از آب گلالود ماهی خود را بگیرند .
طرح رجستر کردن گوشی های موبایل به صورت رسمی از اوایل مرداد ماه سال جاری کلید می خورد باید ببینیم فرجام این طرح با ساز و کارهای فوق الذکر ، سرانجام به کجا ختم می شود .